De ontwikkeling van 4 winkelpanden met boven gelegen woningen is ontstaan na een brand op 1 januari 2015 in het historisch hart van Alkmaar. Op de locatie die in het midden van de belangrijkste winkelstraat van Alkmaar ligt ontstond een gapend gat. 

Op de plek van de oorspronkelijk 5 panden zijn 3 nieuwe panden teruggebouwd die recht doen aan de historie van de plek maar die ook voldoen aan de huidige eisen.  

Los van het winkelprogramma dat zich op de eerste en/of tweede verdieping bevindt zijn er ook woningen toegevoegd in de eerste én tweede lijn. Deze woningen  zijn aan een gemeenschappelijk hof aan de binnenzijde van de bebouwing gesitueerd.  

Hiermee wordt antwoord gegeven op een vraagstuk die niet alleen in Alkmaar speelt maar ook in een groot aantal steden in de rest van Nederland.

Een invulling met een dergelijke schaal in het historisch hart vraagt om een specifieke aanpak. Kdra heeft hier toe als uitgangspunt genomen dat er voor drie verschillende opdrachtgevers drie verschillende panden ontworpen werden met elk een eigen karakter. 

 

Zoals hierboven genoemd is er voor gekozen om voor elk van de drie eigenaren een pand te ontwerpen met een eigen karakter. Hierdoor ontstaat een divers beeld van gevels waar de oorspronkelijke parcellering afleesbaar is. Binnen het bureau is er voor gekozen om niet één architect aan het hele project te koppelen maar ook hier in te differentiëren. 

Voor de drie panden lieten we ons inspireren door de panden die hier door de eeuwen heen stonden. Boven de winkels zijn de woningen gesitueerd, de hoofdontsluiting ligt aan de Langestraat zijde of aan de achterzijde. De voordeuren van de woningen zelf liggen aan een geschakeld binnenhof, die een eigen wereld vormt met een eigen karakter per pand.
 

Hieronder volgt per pand een toelichting;
 

Langestraat 60-62

De asymmetrische opbouw refereert aan de oorspronkelijke parcellering en geeft de gevel een eigenwijs karakter. Het hoogste deel van de hele invulling wordt gevormd door de aan de linkerzijde geplaatste ‘toren’ van het pand op Langestraat 60-62 en vormt de aanzet van de ontwikkeling. De toren is aan de bovenzijde afgewerkt met een gemetselde kam.

De gevel heeft ter plaatse van de winkel bijna 8 meter hoge sparingen met op de eerste verdieping hardstenen kaders. Het zinken dak wordt losgesneden van het metselwerk door de tussengelegen kozijnstrook. 

Boven de winkels zijn de woningen gesitueerd, de hoofdontsluiting is aan de Langestraat zijde. De voordeuren van de woningen zelf liggen aan het binnenhof, die een eigen wereld vormt met een licht en eigentijds karakter. 
 

Langestraat 58

Het ontwerp vindt aansluiting bij het oorspronkelijk ontwerp van het laatste pand op nummer 58 dat stamt uit 1920. Een sober en eenvoudig ontwerp van de Alkmaarse architect D. Saal met mooi metselwerk en mooie details. De onderpui, de driedeling en de geknikte footprint die deze winkelpui zo bijzonder maakten zijn elementen die terugkeren in het ontwerp. De bovenlichten zijn voorzien van gekleurd glas en verwijzen naar de oorspronkelijke glas in lood invulling.

De hekken en balkons voor de 14 woningen die boven nummer 58 zijn gerealiseerd, zijn geïnspireerd op het smeedijzeren hek uit 1733 dat de voorloper van het laatste gebouw sierde. 

Een glas-in-lood raam met een feniks, die symbool staat voor de herrijzenis van de winkels is in de kopgevel geplaatst.
 

Langestraat 52-56

De voor Alkmaar bijzondere gevel van Langestraat 54/56 van het door architect Abraham Elzas in 1935 ontworpen pand, is gespaard gebleven bij de brand en is voor het grootste deel in de oude staat hersteld. Door intensief overleg met de afdeling monumentenzorg en middels archiefonderzoek konden de openslaande deuren op de verdieping, het balkonhek en details gereconstrueerd worden. 

Het pand op Langestraat 52 was niet door de brand geraakt maar was dusdanig slecht dat er besloten werd dit te slopen. Het nieuw te bouwen pand en dat van 54-56 zijn achter de gevel samengevoegd. Hierdoor ontstaat een ruime, eigentijdse winkel over twee verdiepingen. De karakteristieke erker met zijn stalen kozijn is gerestaureerd en zal als etalage functioneren. Ook hier zijn boven de winkel woningen gerealiseerd. De gevel van Langestraat 52 contrasteert qua kleur en architectuur met de gevel van Elzas maar vindt qua kleur juist aansluiting met de monumentale trapgevel van Langestraat 50. De oorspronkelijke parcellering is intact gebleven.

 

Van af het begin was het duidelijk dat een dergelijke ontwikkeling niet zou kunnen plaatsvinden zonder een goede samenwerking. Niet alleen tussen de eigenaren onderling maar ook met de verschillende afdelingen van de gemeente, bewoners, winkeliers en uitvoerende partijen. De eigenaren waren van het ene op het andere moment alles kwijt. Mensen met een gemeenschappelijk probleem met een eigen visie, met elk een andere achtergrond en/of belangen en planning. Als eerste is er gekozen om een team samen te stellen van vertrouwenspersonen die gedurende het proces aangevuld werd. Kdra was er vanaf het begin bij aanwezig. He bureau vormde met name tot de afgifte van de omgevingsvergunning de spil en onderhield de contacten met alle partijen. Gedurende het proces zijn uitgangspunten en standpunten gewijzigd maar het team is daar altijd op een goede manier uitgekomen. Zo was het in eerste instantie de bedoeling dat er gelijktijdig gebouwd kon worden. Dat bleek in de praktijk niet haalbaar. Op zo’n klein plangebied moet je goed samenwerken. Het welslagen hiervan is afleesbaar in het resultaat.

 

Het probleem van veel steden is dat wanneer het winkelend publiek naar huis is afgereisd, veel winkelstraten verlaten achterblijven. De verdiepingen van de veelal hoge panden staan óf leeg óf worden als magazijn gebruikt. Ze zijn zelden in gebruik voor andere functies. Dit is al decennia lang het geval. Bij de ontwikkeling van de Langestraat is er voor gekozen om woningbouw toe te passen. Net als in veel andere steden is er een grote vraag naar (kleine) woningen. Door in de tweede lijn woningen toe te voegen ontstond er een dusdanig groot aantal woningen dat een ontsluiting met lift en het verlies aan winkelfront ter plaatse van de ontsluiting kon worden gerechtvaardigd. Voor de bewoners is het fantastisch wonen in het centrum van Alkmaar, op loopafstand van alle voorzieningen. Voor de stad levert het in het hart van de drukste winkelstraat leefbaarheid en sociale cohesie op.